AKSEKİ TARİHİ BİLGİLER

[Simyan]

Tarihçe

Tarihi Etiler'e kadar uzanan, Helenistik ve Roma çağlarında yaşantısını Side ve Alanya ile aynı paralelde sürdüren Akseki'nin eski adı Marulya'dır. Akseki ve yöresinde ilk çağdan kalma burçlar, köprü ayakları ve antik şehir kalıntıları vardır. Yöre değişik milletler tarafında hep ele geçirilmek istenmiştir. Akseki'nin cazibe merkezi olmasının sebebi, büyük ve kerestesi değerli ormanlık alanlarının bulunmasıdır. Milat öncesi 395 senesine kadar Roma İmparatorluğu'nun elinde kalmıştır. Roma İmparatorluğunun ikiye ayrılmasında sonra gerek Mısırlılar, gerekse Kıbrıslılar tarafından alınmak istenmiştir. Bundan sonra Akseki, milat öncesi 323-312 seneleri arasında Pers hakimiyeti altında kalıp, 329 senesinde Makedonyalıların eline geçmiştir. 13'üncü yüzyılın ilk yarısında Selçuklu hakimiyeti başlamıştır. Daha sonra Osmanlılar ile Karamanoğulları arasında birkaç defa el değiştirmiştir. 1471 senesinde Gedik Mehmet Paşa tarafından, Alanya ile birlikte Osmanlı topraklarına katılmıştır.
Şemseddin Sami Kamusü'l Alam isimli eserinde Akseki'yi Konya Vilayeti'nin Teke Sancağı'na bağlı bir kaza olarak tanımlar. Akseki'de eğitime Selçuklu ve Osmanlılar zamanında önem verilmiş ve birçok medrese yapılmıştır. El yazması çok kıymetli eserlerin bulunduğu Yeğen Mehmet Paşa Kütüphanesi 1782 yılında kurulmuş tarihi bir kütüphanedir.

Eski adı MARLA (MARULYA) olan Akseki ilçesi 1286 yılında Toroslar üzerinde kurulmuştur. Daha sonra Selçuklu ve Osmanlı yönetimine geçen ilçede Roma İmparatorluğu dönemlerinden bu yana toplumların yaşadığı bilinmektedir. 1872'de Alanya'dan ayrılan Akseki, 1901 yılında Antalya-Konya Eyaleti dahilinde bağımsız bir sancak olmuştur. Bu arada Akseki ilçesinin sınırları daraltılmış, bazı köyler Seydişehir ilçesine bırakılmıştır. İbradı önceleri bir kasabayken, 1991 yılında ilçe yapılarak Akseki'den ayrılmıştır.
Kardelen çiçeğinin ana yurdu olan Akseki, Antalya iline bağlı Batı Torosların güneyinde kurulmuş bir ilçedir. Doğusunda Gündoğmuş, Bozkır, batısında Manavgat, İbradı, kuzeyinde Beyşehir, Seydişehir, güneyinde Manavgat ve Gündoğmuş ilçeleri yer alır. Yüzölçümü 2390 kilometre kare, rakımı 1500 metredir. İlçenin coğrafi yapısı Manavgat ırmağının oluşturduğu büyük bir vadi ile engebeli ve dağlık bir görünüme sahiptir. Bucakalan Mağarası, Geyran Yaylası, Göktepe Yaylası, Çimi Yaylası, ırmak vadisi ilçenin diğer çekiciliği olan yerlerdir. Akseki'de karasal iklim görülür. Ortalama sıcaklık 13,1 derece olup en yüksek sıcaklık 36,7 derecedir. Akseki'de kışın sıcaklık -14 dereceye kadar düşebilmektedir.

Akseki’nin tarihi çok eskilere dayanır. Eski isimleri olan Marla, Marala, Marulya’dan sonra son olarak Akseki ismini almıştır. İlk isimlerin nereden geldiğine dair kesin bir bilgi olmamakla birlikte iki tane söylenti vardır.
Bunlardan birincisi söyledir: Roma hakimiyetinin Akseki’yi de içerisine aldığı düşünüldüğünde Romalılarda bir unvan ismi olan Mare kelimesiyle Marulye, Marala ve Marla isimleri arasında bir bağlantı kurulabilir.
İkinci söylenti ise şudur: Osmanlı imparatorluğu zamanında Marulya küçük bir yerdi. Bucakkışla yakınında pazar kurulan yere Akseki pazarı denildiğinden burası da aynı adla anılmaktadır.
Akseki isminin kökenine gelince. Fatih Sultan Mehmet zamanında Fatih semtinde Akseki Kemalettin adında bir alim otururmuş. Padişah bu alimin yakınlarını o zaman nüfusu az olan Marla’ya göndermiş ve bu alimin ismine dayanılarak bu bölgeye Akseki ismi verilmiştir. Akseki ismi ile ilgili bir başka söylenti ise şudur: Akseki Asar dağının yamaçlarına kurulmuştur. Yamaçlara ev yapabilmek için dağ sekili hale getirilmiştir. Dağı oluşturan kayalar da beyaz renkli olduğundan beyaz sekiler halinde bir görüntü oluşmuş ve buna dayanarak Akseki ismi verilmiştir.